Υπάρχει η «Αγία Τριάδα στην Αγία Γραφή;

Υπάρχει η «Αγία Τριάδα στην Αγία Γραφή;

Η Τριάδα ορίζεται ως «το μυστήριο του ενός Θεού σε τρία πρόσωπα, ίσα και συναιώνια σε όλα τα πράγματα»¹. Όμως, ούτε η λέξη «τριάδα», ούτε αυτή η συγκεκριμένη δοξασία υπάρχει στην Καινή Διαθήκη.²

Στην Αγγλία το 1550 η Εκκλησία έκαψε ζωντανή την Joan Bocher επειδή αρνήθηκε δημόσια την τριάδα. Η Εκκλησία, λοιπόν, έβγαλε την εξής ανακοίνωση: «Η Bocher καταδικάστηκε για δημόσια βλασφημία επειδή αρνήθηκε την τριάδα». Η άρνηση της τριάδας θεωρείται από την Εκκλησία ως η μόνη παράβαση που είναι ασυγχώρητη από την εποχή του πολέμου της εναντίον του Αρειανισμού»³.  

Για να κάνουμε το ζήτημα ακόμα πιο σοβαρό, ας παραθέσουμε μια ερώτηση που την κάνουν συχνά οι σπουδαστές της θεολογίας: «Πώς μπορεί κάποιος να κηρύξει την τριάδα;». Βέβαια, αυτή η ερώτηση αποτελεί ένδειξη της σύγχυσης που υπάρχει όχι μόνο στους σπουδαστές, αλλά και σε πολλούς άλλους ανθρώπους που ψάχνουν και θέλουν να βρούνε την αλήθεια. Αν «Τριάδα» σημαίνει εδώ την τριαδική θεολογία, η καλύτερη απάντηση θα ήταν να μην την κηρύττεις καθόλου . . . γιατί στο κήρυγμα και ειδικότερα στις Γραφικές παροτρύνσεις, τη θέση έχει ο Λόγος του Θεού, και όχι η θεολογική του ανάπτυξη.

Σύμφωνα με την Encyclopedia Britannica «Η δοξασία της τριάδας σχηματίστηκε σταδιακά στη διάρκεια αρκετών αιώνων και μέσα από πολλές διαμάχες»⁴. Κι εδώ τίθεται το εξής ερώτημα: Είναι αυτή η δοξασία μια άμεση, ευκρινής αποκάλυψη από τον Θεό; Και πώς είναι δυνατό να στέκει ο ισχυρισμός ότι η δοξασία αυτή είναι αποκάλυψη της Αγίας Γραφής;

Μια παραστατική δήλωση που χρησιμοποιούν συχνά οι θεολόγοι της Εκκλησίας για να υποστηρίξουν την τριάδα είναι η εντολή που έδωσε ο Ιησούς στους μαθητές του να κάνουν κι αυτοί μαθητές, «βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». (Ματθαίος, 28:19). Αυτή η περικοπή αναφέρει βέβαια τρεις οντότητες, αλλά δεν λέει ότι είναι τρία πρόσωπα ούτε ότι είναι όλες ένα. Βέβαια, ξέρουμε το όνομα του Πατέρα και του Γιου, αλλά ποιο είναι το όνομα του αγίου πνεύματος; Αυτό οδηγεί στο εξής ερώτημα :

Είναι το Άγιο Πνεύμα Πρόσωπο;

Το γεγονός ότι τίποτα στην Αγία Γραφή δεν δείχνει ότι το άγιο πνεύμα έχει προσωπικό όνομα, δεν μπορεί παρά να υπονοεί πως σίγουρα αυτό να μην είναι πρόσωπο. Ίσως, επίσης, να αναρωτηθείτε: Έχει δει κανείς το άγιο πνεύμα; Ναι, Λοιπόν, στο βάφτισμα του Ιησού παρουσιάστηκε σαν περιστέρι και στην Πεντηκοστή σαν γλώσσες φωτιάς. (Ματθαίος, 3:16· Πράξεις, 2:3, 4)⁵. Αν είναι πρόσωπο, γιατί δεν εμφανίστηκε σαν πρόσωπο; Και αν το άγιο πνεύμα δεν είναι πρόσωπο, τότε τι είναι; Χωρίς αμφιβολία, είναι η ενεργός δύναμη από τον Θεό, που την Πεντηκοστή «εκχύθηκε» πάνω στους μαθητές. (Πράξεις, 2:17, 18). Μέσω αυτής της ενεργούς δύναμης, ο Θεός εκτέλεσε τις δημιουργικές του πράξεις: «πνεύμα Θεού εφέρετο επί της επιφανείας των υδάτων». (Γένεσις, 1:2). Η ίδια αυτή ενεργός δύναμη ενέπνευσε τους συγγραφείς της Αγίας Γραφής (2 Τιμόθεον, 3:16).

Σε κανένα, όμως, από τα πρώτα χειρόγραφα εκείνων των συγγραφέων αναφέρεται το άγιο πνεύμα ως πρόσωπο. Έτσι, δεν αποκαλύπτει ούτε και το τελευταίο ακόμα βιβλίο της Αγίας Γραφής ότι υπάρχουν τρία πρόσωπα σε ένα θεό. Αυτό εγείρει μια ακόμα σημαντική απορία:

Η δοξασία της τριάδας έχει περιγραφεί ως «η κεντρική δοξασία της χριστιανικής θρησκείας». Αν αλήθευε αυτό, γιατί δεν το αποκάλυψε ο Ιησούς όταν ήταν στη γη; Οι μαθητές του, πίστευαν ότι ο Θεός (Αλάχα στην Αραμαϊκή γλώσσα του Ιησού και Ελάχα στην Εβραϊκή) είναι μοναδικός, αφού ήταν Ισραηλίτες. Ακόμα και μέχρι σήμερα οι Ιουδαίοι παραθέτουν τα λόγια του εδαφίου (Δευτερονόμιον, 6:4): «Άκουε, Ισραήλ· Ο Κύριος ο Θεός ημών είναι εις Κύριος». Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη στις Εβραϊκές Γραφές ότι το Υπέρτατο Ον είναι σε τρία πρόσωπα. Με το δίκιο σας, λοιπόν, κάλλιστα να αναρωτιέστε: ‘Αν αυτό ήταν αλήθεια, γιατί έγινε δόγμα αυτή η «κεντρική δοξασία» της χριστιανικής θρησκείας; Η απάντηση είναι απλή: Η δοξασία αυτή δεν έγινε δόγμα παρά μόνο τον τέταρτο αιώνα, και αυτό μετά, αρχικά, από πικρές λογομαχίες που προκάλεσαν μεγάλης έκτασης σύγχυση και τελικά επιβλήθηκε με το ξίφος, εξοντώνοντας όλους εκείνους τους αρνητές αυτού του καινούριου δόγματος!

Μερικοί προβάλλουν το επιχείρημα: Αλλά ο Ιησούς είπε: «Εγώ και ο Πατήρ έν είμεθα». (Ιωάννης, 10:30). Αυτό είναι αλήθεια. Με ποια έννοια, όμως, είναι; Ο ίδιος ο Ιησούς το διευκρίνισε αυτό αργότερα, λέγοντας στην προσευχή του: «Πάτερ άγιε, φύλαξον αυτούς [τους μαθητές του] . . . δια να ήναι έν καθώς ημείς είμεθα έν». (Ιωάννης, 17:11, 22). Άρα, η ενότητα του Πατέρα και του Γιου είναι ίδια με την ενότητα που υπάρχει ανάμεσα στους αληθινούς ακολούθους του Χριστού, δηλαδή αρμονία στο σκοπό και στη συνεργασία.

Και πάλι, μερικοί μπορεί να πουν ότι, αν και ο Ιησούς δεν μίλησε για τη δοξασία της τριάδας, μίλησε γι’ αυτήν ο απόστολος Ιωάννης στο εδάφιο (1 Ιωάννου, 5:7), το οποίο λέει: «Διότι τρεις είναι οι μαρτυρούντες εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και το Άγιον Πνεύμα, και ούτοι οι τρεις είναι έν». 

Όμως, οι περισσότερες σύγχρονες μεταφράσεις παραλείπουν αυτή την περικοπή. Γιατί; Η καθολική Jerusalem Bible εξηγεί σε μια υποσημείωση ότι αυτό το εδάφιο δεν βρίσκεται σε κανένα από τα πρώτα ελληνικά ή τα πιο έγκυρα λατινικά χειρόγραφα της Αγίας Γραφής. Είναι νόθο. Χωρίς αμφιβολία προστέθηκε σε μια προσπάθεια να υποστηριχτεί η τριάδα.

Όπως μπορείτε να δείτε στη Αγία Γραφή, ο απόστολος Παύλος στα αρχικά λόγια των επιστολών του χρησιμοποιεί συχνά εκφράσεις όπως: «Χάρις είη υμίν και ειρήνη από Θεού Πατρός ημών και Κυρίου Ιησού Χριστού». (Ρωμαίους, 1:7). Γιατί δεν αναφέρει το άγιο πνεύμα ως πρόσωπο; Επειδή ο Παύλος δεν ήξερε τίποτα για την «Αγία Τριάδα». Ο Ιάκωβος, ο Πέτρος και ο Ιωάννης χρησιμοποίησαν παρόμοιες εκφράσεις στις επιστολές τους, όπου και αυτοί επίσης δεν αναφέρουν το άγιο πνεύμα. Γιατί; Επειδή ούτε και αυτοί ήταν τριαδιστές. Το άγιο πνεύμα δεν είναι πρόσωπο όπως είναι ο Θεός και ο Γιος του. Αλλά αφού ο Γιος είναι πρόσωπο, εγείρεται κι αυτό το ερώτημα:

Είναι η δοξασία της τριάδας επιβλαβής; Ναι. Αυτή η πλατιά διαδεδομένη δοξασία διαστρέφει τις απλές αλήθειες της Αγίας Γραφής ότι ο Θεός και μόνο είναι το Υπέρτατο Ον, ότι ο Ιησούς είναι ο Γιος⁶ του και ότι το άγιο πνεύμα είναι η ενεργός δύναμη του Θεού. Η δοξασία αυτή προκαλεί σύγχυση γιατί παρουσιάζει τον Θεό μέσα σε ένα πυκνό πέπλο μυστηρίου, πράγμα που οδηγεί σε πνευματικό σκοτάδι.

Η δοξασία της τριάδας δεν αναφέρεται στην Αγία Γραφή. Είναι μια «θεολογική ανάπτυξη» που σχηματίστηκε αιώνες μετά την εποχή του Ιησού και επιβλήθηκε με την απειλή του θανάτου στην πυρά. Έχει υποβιβάσει τη λατρεία του Υπέρτατου Όντος, διδάσκοντας πίστη σε ένα μυστήριο.

Το άγιο Πνεύμα είναι το δάκτυλο του Θεού!

«Δάκτυλος Θεού είναι τούτο»! παραδέχτηκαν οι μάγοι-ιερείς της Αιγύπτου όταν δεν τα κατάφεραν να μετατρέψουν τη σκόνη σε σκνίπες, όπως είχε κάνει προηγουμένως ο Μωυσής. (Έξοδος, 8:18, 19). Στο όρος Σινά, ο Θεός έδωσε στον Μωυσή «πλάκας λιθίνας γεγραμμένας με τον δάκτυλον του Θεού». (Έξοδος, 31:18). Επρόκειτο για ένα κατά γράμμα δάχτυλο; Όχι. Είναι καταφανές ότι ο Θεός, δεν έχει κατά γράμμα δάχτυλα. Τότε; Δυο συγγραφείς της Αγίας Γραφής, ο Λουκάς και ο Ματθαίος, μας δίνουν την εξήγηση. Ο ένας έγραψε ότι «δια του δακτύλου του Θεού», ο Ιησούς έβγαζε δαιμόνια. Ο άλλος εξήγησε ότι ο Ιησούς το έκανε αυτό «δια Πνεύματος Θεού». (Λουκάς, 11:20· Ματθαίος, 12:28). Έτσι, το άγιο πνεύμα είναι ο «δάκτυλος Θεού», το όργανο που ο Θεός χρησιμοποιεί για να εκπληρώνει το θέλημά του. Δεν είναι πρόσωπο, αλλά η ισχυρή ενεργός δύναμη του Θεού⁷.

---------------------------------------------------------------------------------

¹ The Waverley Encyclopedia.

² The New Encyclopedia Britannica (1981).

³   Ο όρος αρειανισμός αναφέρεται στις θεολογικές θέσεις που έγιναν ευρέως γνωστές από το θεολόγο και πρωτοπρεσβύτερο Άρειο (π.250-336), ο οποίος έζησε και δίδαξε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις αρχές του 4ου αιώνα. Η πιο αμφιλεγόμενη πτυχή των διδασκαλιών του Άρειου αφορούσε τη σχέση μεταξύ του Θεού Πατέρα και του προσώπου του Ιησού Χριστού με σημαντικές τριαδικές προεκτάσεις.

Οι θέσεις που προάσπισε ο Άρειος τόνιζαν ότι ο Ιησούς ήταν δημιούργημα και όχι υπόσταση του Θεού.

Ο Άρειος κατά κύριο λόγο υποστήριξε τη μοναρχία και την ενότητα του Θεού.

⁴ The New Encyclopedia Britannica (1981).

⁵ Αυτό αναφέρεται από τον ευαγγελιστή, αλλά ποτέ δεν επιβεβαιώθηκε από τον ίδιο τον Ιησού.  

⁶ «Γιός του Θεού» δεν σημαίνει κατά γράμμα γιός! Είναι καταφανές ότι ο Θεός, δεν έχει κατά γράμμα γιούς ή κόρες. Πρόκειται για τίτλο τιμής όπως βεβαιώνει ο ίδιος ο Χριστός (Ματθαίος, 5:9).

⁷ Η ενεργός δύναμη του Θεού μπορεί να παρουσιαστεί με διάφορες μορφές (άγγελος, όραμα ή έμπνευση).