Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2020

Η αντιμετώπιση της ισλαμοφοβίας μέσα από την εκπαίδευση


Οδηγίες προς εκπαιδευτικούς για την καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας και των διακρίσεων εναντίον των Μουσουλμάνων

Η αντιμετώπιση της ισλαμοφοβίας μέσα από την εκπαίδευση


Η ανάγκη να καταπολεμηθούν η μισαλλοδοξία και οι διακρίσεις εναντίον των Μουσουλμάνων αναγνωρίζεται από τον ΟΑΣΕ/OSCE, το Συμβούλιο της Ευρώπης και την UNESCO. Έτσι το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ (ODIHR), το Συμβούλιο της Ευρώπης και η UNESCO συνεργάστηκαν ώστε να διαμορφώσουν αυτές τις οδηγίες που στοχεύουν να στηρίξουν τους εκπαιδευτικούς στο να διακρίνουν τις εκδηλώσεις μισαλλοδοξίας και διακρίσεων εναντίον των Μουσουλμάνων στα σχολεία και να προσφέρουν ιδέες και εργαλεία για το πώς να αντιδρούν σε αυτό το φαινόμενο ώστε να αποτρέπεται η εμφάνισή του. 



Οι οδηγίες απευθύνονται στους εκπαιδευτικούς για να τους στηρίξουν στην καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας και των διακρίσεων εναντίον των Μουσουλμάνων. Απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς αλλά και διαμορφωτές της εκπαιδευτικής πολιτικής και εκπροσώπους της, επιμορφωτές εκπαιδευτικών, διευθυντές σχολικών μονάδων, μέλη των επαγγελματικών ενώσεων εκπαιδευτικών και ΜΚΟ. Οι οδηγίες είναι αξιοποιήσιμες στην πρωτοβάθμια όσο και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ενώ μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε άτυπα εκπαιδευτικά πλαίσια. Η μισαλλοδοξία και οι διακρίσεις εναντίον των Μουσουλμάνων δεν είναι φαινόμενο καινούργιο. Επικαιροποιήθηκαν ωστόσο και εντάθηκαν τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά την κήρυξη του «Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας», την παγκόσμια οικονομική κρίση, την ανασφάλεια για τις εθνικές ταυτότητες και την αυξανόμενη ετερότητα σε πολλές χώρες. Αυτοί οι παράγοντες συνέβαλαν να αυξηθεί η εχθρότητα και ο φόβος απέναντι στους Μουσουλμάνους και το Ισλάμ, που συχνά καλλιεργούν μερίδα των ΜΜΕ και ένας ορισμένος πολιτικός λόγος. Οι Μουσουλμάνοι συχνά περιγράφονται σαν εξτρεμιστές που απειλούν την ασφάλεια και την ειρήνη των άλλων. Ιδεολογίες βασισμένες στη διαίρεση «εμείς» και «οι άλλοι» ενισχύουν την προκατάληψη που εμφανίζει τους Μουσουλμάνους σαν «εχθρούς». Η προκατάληψη αυτή πηγάζει από την απουσία κοινής ιστορίας και από την άγνοια για τις διαφορετικές κουλτούρες και θρησκείες. Εξαιτίας αυτών των στερεοτύπων, οι Μουσουλμάνοι υφίστανται διακρίσεις που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν: λεκτική και σωματική βία, θρησκευτική προκατάληψη, απουσία ίσων ευκαιριών στην εργασία, την κατοικία, την περίθαλψη και υγεία, την εκπαίδευση κι ακόμα απαγορεύσεις στην ελεύθερη άσκηση της θρησκείας τους. Οι Μουσουλμάνοι συχνά υφίστανται επιπλέον διακρίσεις που αφορούν όχι μόνο τη θρησκεία αλλά και την εθνότητα, την οικονομική κατάσταση, την ιδιότητα του πολίτη, το φύλο. Τα παραπάνω στερεότυπα επηρεάζουν όχι μόνο τους νέους αλλά και τους γονείς τους, καθώς επίσης εκπαιδευτικούς και άλλους εργαζόμενους στην εκπαίδευση. Αυτό το φαινόμενο αποτελεί νέα πρόκληση για την εκπαίδευση. Μολονότι δεν μπορούν οι εκπαιδευτικοί να επιλύσουν οι ίδιοι τις πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις ανάμεσα στις κοινότητες, μπορούν ωστόσο να παίξουν κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση των στάσεων και των συμπεριφορών των νέων. Οι προσεγγίσεις και πράξεις των εκπαιδευτικών και σχολικών διευθυντών μπορούν να έχουν αποφασιστική σημασία στη διάδοση και ενίσχυση του σεβασμού απέναντι στις διαφορές και της αμοιβαίας κατανόησης τόσο μέσα στα σχολεία όσο και στην ευρύτερη κοινωνία. Η συνεργασία τους με τα ΜΜΕ και την κοινωνία των πολιτών μπορεί επίσης να ενδυναμώσει την κοινωνική αλλαγή που επιδιώκει η εκπαίδευση σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. 

Η προβολή και προώθηση της αλληλοκατανόησης και του σεβασμού των διαφορών, με παράλληλη την καταπολέμηση όλων των μορφών μισαλλοδοξίας και διακρίσεων, πρέπει σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε να είναι μεγάλη προτεραιότητα της διεθνούς κοινότητας με στόχο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο. Οι στάσεις και εντάσεις που οδηγούν σε ενδοκοινοτικές συγκρούσεις συχνά οφείλονται σε στερεότυπα και παρανοήσεις. Μια από τις πιο μεγάλες προκλήσεις της εποχής είναι η διάδοση γνώσεων με στόχο την κατανόηση της κάθε διαφορετικής κουλτούρας. Απέναντι σε αυτή την πρόκληση των καιρών, οι εκπαιδευτικοί ασκούν θεμελιώδη ρόλο. Αναγνωρίζοντας τα παραπάνω, η διεθνής κοινότητα έχει επανειλημμένα ασχοληθεί με την καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας και των διακρίσεων μέσα από την εκπαίδευση. Η Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Ρατσιστικών Διακρίσεων του ΟΗΕ του 1969 καλεί τα κράτη να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν αποτελεσματικά μέτρα στο πεδίο της εκπαίδευσης, τα οποία θα καταπολεμούν τις προκαταλήψεις που γεννούν τις διακρίσεις και θα προωθούν την κατανόηση, την ανοχή και τη φιλία ανάμεσα σε έθνη και εθνοτικές ομάδες. Η Οδηγία του Εκπαιδευτικού, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) του 1974, για την Εκπαίδευση με στόχο τη διεθνή Αμοιβαία Κατανόηση, τη Συνεργασία και την Ειρήνη που σχετίζεται με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τις Βασικές Ελευθερίες, τονίζει τον καθοριστικό ρόλο της εκπαίδευσης στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας της ειρήνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) το 2005 στη Λιουμπλιάνα ενθαρρύνει τα δημόσια και ιδιωτικά εκπαιδευτικά προγράμματα που διαδίδουν την ανοχή και καταπολεμούν τις διακρίσεις καθώς και αυξάνουν μέσα από την εκπαίδευση τη δημόσια αναγνώριση ότι η μισαλλοδοξία και οι διακρίσεις υπάρχουν και ότι είναι απαράδεκτες. Η «Λευκή Βίβλος για τον Διαπολιτισμικό Διάλογο» του 2008 του Συμβουλίου της Ευρώπης προβάλλει ως αναγκαία την ευρύτατη από κοινού προσπάθεια διαχείρισης της πολιτισμικής ετερότητας και τονίζει τη σημασία που έχουν η εκμάθηση και η διδασκαλία της ικανότητας συμμετοχής στο διαπολιτισμικό περιβάλλον. 

Η Χάρτα του 2010 του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Εκπαίδευση για τη Δημοκρατική Ιδιότητα του Πολίτη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ενθαρρύνει όλα τα κράτη μέλη να καλλιεργήσουν τις εκπαιδευτικές προσεγγίσεις που στοχεύουν στην καταπολέμηση των διακρίσεων και της βίας.


Τέλος, ελπίζω ότι οι οδηγίες αυτές θα χρησιμοποιηθούν ευρύτερα στην οργάνωση και την εφαρμογή προγραμμάτων επιμόρφωσης εν ενεργεία και μελλοντικών εκπαιδευτικών στον Ελλαδικό χώρο.

Κατεβάστε τις "οδηγίες" σε μορφή PDF εδώ.


Από πρόσφυγα σε γερουσιαστή στο Κογκρέσο!

  Η Ilhan Omar διέφυγε από τον εμφύλιο πόλεμο της Σομαλίας ως παιδί και πέρασε τέσσερα χρόνια σε καταυλισμό προσφύγων προτού η οικογένειά ...