Η
ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΙΣΛΑΜ
Καταπιεσμένη, κατώτερη και αδικημένη! Για πολλούς ανθρώπους, αυτές είναι οι πρώτες λέξεις που έρχονται στο μυαλό όταν σκέφτονται τις γυναίκες στο Ισλάμ. Αυτά τα στερεότυπα μπερδεύουν το Ισλάμ με πολιτιστικές πρακτικές και δεν αναγνωρίζουν ότι το Ισλάμ ενίσχυσε την γυναίκα με τα πιο προοδευτικά δικαιώματα από τον 7ο αιώνα, όταν αυτή μεταχειριζόταν ως αντικείμενο στην Χριστιανική Δύση (τον Μεσαίωνα). Στο Ισλάμ, οι γυναίκες δεν είναι κατώτερες από τους άντρες. Αυτή η μελέτη παρουσιάζει τις πραγματικές διδασκαλίες του Ισλάμ σχετικά με τα δικαιώματα, τους ρόλους και τις ευθύνες των γυναικών, με ιδιαίτερη έμφαση στην ισότητα των φύλων στο Ισλάμ.
Σε μια εποχή που τα θηλυκά παιδιά θάβονταν ζωντανά στην ειδωλολατρική Αραβία και Μεσαιωνική Δύση και οι γυναίκες θεωρούνταν μεταβιβάσιμες περιουσίες, το Ισλάμ τίμησε τις γυναίκες στην κοινωνία ανυψώνοντάς τις και προστατεύοντάς τις με άνευ προηγουμένου δικαιώματα. Το Ισλάμ έδωσε στις γυναίκες το δικαίωμα στην παιδεία, στην ελεύθερη επιλογή του συζύγου, τη διατήρηση της ταυτότητάς τους μετά το γάμο, στο διαζύγιο, το δικαίωμα της εργασίας, στην κατοχή και μεταχείριση της περιουσίας τους, στη προστασία από το νόμο, στο δικαίωμα ψήφου και την συμμετοχή σε πολιτιστικές και πολιτικές δραστηριότητες.
Το 610 μ.Χ., ο Θεός άρχισε να αποκαλύπτει το μήνυμα του Ισλάμ στον Προφήτη Μωάμεθ, (ειρήνη κι ευλογία σε αυτόν), στη Μέκκα. Ο Μωάμεθ κάλεσε τους ανθρώπους προς την πίστη σε έναν μοναδικό Θεό και τους ενθάρρυνε να είναι δίκαιοι και ελεήμονες. Μεταρρυθμίζοντας την παγανιστική αραβική κοινωνία, μετέτρεψε ιδιαίτερα τη νοοτροπία τους σχετικά με τη μεταχείριση των γυναικών. Το Ισλάμ κατάργησε την πρακτική της ταφής ζωντανών θηλυκών παιδιών και εξύψωσε την γυναίκα στην κοινωνία με αξιοπρέπεια, εκτίμηση και προνόμια.
Ο Θεός αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο του Κορανίου στις γυναίκες. Επιπλέον, ο Θεός απευθύνεται απευθείας στις γυναίκες σε όλο το Κοράνι. Το Ισλάμ διακηρύσσει ότι όλα τα ανθρώπινα όντα, τα αρσενικά και τα θηλυκά, γεννιούνται ισότιμα και ομοιόμορφα. Ο στόχος κάθε μουσουλμάνου είναι να διατηρήσει αυτήν την πραγματικότητα αποφεύγοντας τις κακές τάσεις και ενθαρρύνοντας τον να προικίσει το εσωτερικό του με ενάρετα χαρακτηριστικά.
Το Ισλάμ επιβεβαιώνει περαιτέρω ότι τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες είναι ίσοι ενώπιον του Θεού. Στο Κοράνι, ο Θεός δηλώνει, «… Πράγματι, ο πιο ευγενής από εσάς ενώπιον του Θεού είναι ο πιο δίκαιος από εσάς…» (Κοράνι, 49:13). Σε άλλο μέρος του Κορανίου, ο Θεός δηλώνει σαφώς ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι: «Σε όποιον, αρσενικό ή θηλυκό, κάνει καλές πράξεις και έχει πίστη, θα δώσουμε μια καλή ζωή και θα τους ανταμείψουμε σύμφωνα με τις καλές πράξεις τους.» (Κοράνι,16:97).
Ενώ το Ισλάμ αποδεικνύει σαφώς ότι οι άντρες και οι γυναίκες είναι ίσοι, αναγνωρίζει ότι δεν είναι πανομοιότυποι. Ο Θεός δημιούργησε άντρες και γυναίκες με μοναδικές φυσιολογικές και ψυχολογικές ιδιότητες. Στο Ισλάμ, αυτές οι διαφορές θεωρούνται ως ζωτικής σημασίας συστατικά για μια υγιή οικογενειακή και κοινωνική δομή, με κάθε άτομο (άντρας ή γυναίκα) να συνεισφέρει τα δικά του, μαζί και ξεχωριστά, ταλέντα στην κοινωνία.
Ως εκ τούτου, οι κανόνες του Θεού ισχύουν και για τα δύο φύλα, αλλά με διαφορετικούς τρόπους. Για παράδειγμα, ο Θεός διέταξε τις γυναίκες να καλύψουν ορισμένα μέρη του σώματός τους, συμπεριλαμβανομένων των μαλλιών τους, για να διατηρήσουν τη σεμνότητά τους. Οι άντρες υποχρεούνται επίσης να καλύψουν μέρη του σώματός τους από ταπεινότητα, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο όπως οι γυναίκες. Επομένως, ο Θεός διέταξε τόσο τους άντρες όσο και τις γυναίκες να είναι σεμνοί· ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο να το τηρούν αυτό είναι διαφορετικός για αυτονόητους λόγους.
Ομοίως, τα δικαιώματα, οι ρόλοι και οι ευθύνες των γυναικών είναι ίσα με εκείνα των αντρών, αλλά δεν είναι απαραίτητα ίδια. Καθώς το Ισλάμ έχει δώσει διαφορετικές ατομικές ταυτότητες σε άντρες και γυναίκες, μια συνεχής σύγκριση μεταξύ των δύο είναι μάταιη. Ο καθένας παίζει έναν μοναδικό ρόλο για την αμοιβαία υπεράσπιση της κοινωνικής ηθικής και της κοινωνικής ισορροπίας.
Η ακόλουθη επισκόπηση περιγράφει ένα ευρύ φάσμα των δικαιωμάτων των γυναικών στο Ισλάμ, αντιμετωπίζει ορισμένες κοινές παρανοήσεις και παρέχει μια εικόνα για τους διαφορετικούς ρόλους και ευθύνες που καλούνται να εκπληρώνουν οι γυναίκες στην κοινωνία. Πρέπει επίσης να αναφερθεί εδώ ότι οι Μουσουλμάνοι δεν είναι όλοι πάντα εκπρόσωποι του Ισλάμ και μπορεί μερικοί να ακολουθούν τις πολιτιστικές τους επιρροές ή τα προσωπικά τους συμφέροντα και έθιμα. Κατ' αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο αδικούν τις γυναίκες, αλλά επίσης αντιβαίνουν στις σαφείς οδηγίες που ορίζονται από το Ισλάμ σχετικά με τη μεταχείριση των γυναικών. Επομένως, οι πρακτικές τους αντιβαίνουν στις ελευθερίες και τα δικαιώματα με τα οποία το Ισλάμ ενίσχυσε τις γυναίκες, όπως φαίνεται παρακάτω.
Παιδεία
Τον 7ο αιώνα, ο Προφήτης Μωάμεθ δήλωσε ότι «η αναζήτηση της γνώσης είναι καθήκον κάθε μουσουλμάνου και μουσουλμάνας!». Αυτή η δήλωση ήταν πολύ σαφής και εφαρμόστηκε σε μεγάλο βαθμό από τους μουσουλμάνους σε όλη την ιστορία. Μία από τους πιο σημαντικούς μελετητές του Ισλάμ ήταν η ίδια η σύζυγος του Μωάμεθ, η ΑΙΣΑ. Μετά το θάνατό του, άντρες και γυναίκες την αναζητούσαν για να μάθουν από αυτήν επειδή θεωρήθηκε μεγάλη αυθεντία του Ισλάμ. Η αναγνώριση του δικαιώματος της γυναίκας στην παιδία και την συμμετοχή της στον ακαδημαϊκό χώρο έχει ενθαρρυνθεί και ασκηθεί σε όλη την ισλαμική ιστορία. Για παράδειγμα, το πανεπιστήμιο al-Qarawiyin, το πρώτο πανεπιστήμιο του κόσμου, ιδρύθηκε από μια μουσουλμάνα γυναίκα, την Fatima al-Fihri, στο Μαρόκο το 859 μ.Χ.
Μητρότητα
Στο Ισλάμ, ο Θεός δίνει σαφώς στις μητέρες ένα υψηλό καθεστώς και εξυψώνει τη θέση τους τόσο στην οικογένεια όσο και στην κοινωνία. Στο Κοράνι, ο Θεός αναφέρει όλες τις θυσίες που υφίστανται οι μητέρες με την εγκυμοσύνη, τη γέννα και την φροντίδα των παιδιών για να υπενθυμίζει στους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τις μητέρες τους με αγάπη, σεβασμό και φροντίδα, «Και συστήσαμε κατηγορηματικά στον άνθρωπο (να κάνει καλό) στους γονείς του, αφού η μητέρα του τον κουβάλησε (στην κοιλιά της) υποφέροντας το ένα δεινό μετά το άλλο και ο απογαλακτισμός του μετά από δύο χρόνια. Έτσι, τον δώσαμε την εντολή: «Να ευγνωμονείς Εμένα και τους γονείς σου. Σε Μένα τα πάντα θα καταλήξουν» (Κοράνι, 31:14).
Τονίζοντας τη σημασία των μητέρων, ο Προφήτης Μωάμεθ είπε: «Ο Παράδεισος βρίσκεται κάτω από τα πόδια των μητέρων σας».
Σε άλλη περίπτωση, ένας άντρας ρώτησε επανειλημμένα τον Προφήτη: «Ποιος ανάμεσα στους ανθρώπους είναι ο πιο άξιος της καλής συντροφιάς και φροντίδας μου;». Και στις τρείς φορές, ο Προφήτης απαντούσε: «Η μητέρα σου». Όταν ο άντρας ρώτησε για τέταρτη φορά, απάντησε: «Ο πατέρας σου»!
Πολιτική και κοινωνικές υπηρεσίες
Μεταξύ των πρώτων μουσουλμάνων, οι γυναίκες συμμετείχαν ενεργά στη συνεκτική λειτουργία της κοινωνίας. Οι γυναίκες εξέφραζαν τις απόψεις τους ελεύθερα και αναζητήθηκαν ενεργά οι συμβουλές τους. Οι γυναίκες νοσήλευαν τους τραυματίες κατά τη διάρκεια των μαχών, και μερικές συμμετείχαν ακόμη και στο πεδίο της μάχης. Οι γυναίκες διαπραγματεύονταν ελεύθερα στην αγορά, τόσο πολύ που ο δεύτερος χαλίφης, Ομάρ, διόρισε μια γυναίκα, τη Shaffa bint Abdullah, ως επόπτη του μεγάλου παζαριού.
Στην ισλαμική ιστορία, οι γυναίκες συμμετείχαν σε κυβερνητικές και δημόσιες υποθέσεις, νομοθετικές συζητήσεις, υποτροφίες και παιδεία. Για να συνεχίσουν αυτήν την παράδοση, οι γυναίκες ενθαρρύνονται να συμμετέχουν ενεργά στη βελτίωση, την εξυπηρέτηση και την καθοδήγηση των διαφόρων πτυχών της κοινότητας.
Κληρονομιά
Πριν από το Ισλάμ, οι γυναίκες στα περισσότερα μέρη του κόσμου δεν στερούνταν μόνο την κληρονομιά τους αλλά θεωρούνταν και οι ίδιες ιδιοκτησία που κληρονομείται από τους άντρες. Το Ισλάμ έδωσε στις γυναίκες το δικαίωμα να κατέχουν περιουσία και να κληρονομήσουν από τους συγγενείς, κάτι που ήταν επαναστατικό για τον έβδομο αιώνα.
Είτε μια γυναίκα είναι σύζυγος, μητέρα, αδελφή ή κόρη, λαμβάνει ένα ορισμένο μερίδιο της περιουσίας του αποθανόντος συγγενή της. Αυτό το μερίδιο εξαρτάται από τον βαθμό της σχέσης με τον αποθανόντα και τον αριθμό των κληρονόμων. Ενώ πολλές κοινωνίες σε όλο τον κόσμο αρνήθηκαν την κληρονομιά των γυναικών, το Ισλάμ έδωσε στις γυναίκες αυτό το δικαίωμα, αποδεικνύοντας την καθολική δικαιοσύνη του θεϊκού νόμου του Ισλάμ (Σαρία).
Οικονομικές ευθύνες
Στο Ισλάμ, οι γυναίκες δεν υποχρεούνται να κερδίζουν ή να ξοδεύουν χρήματα για στέγαση, φαγητό ή γενικά έξοδα της δικής τους διαβίωσης. Εάν μια γυναίκα είναι παντρεμένη, ο σύζυγός της έχει την πλήρη ευθύνη και υποχρέωση για τα έξοδά της και αν δεν είναι παντρεμένη, αυτή η ευθύνη ανήκει στον πλησιέστερο άντρα συγγενή της (πατέρας, αδελφός, θείος κ.λπ.).
Έχει επίσης το δικαίωμα να εργάζεται και να ξοδεύει τα χρήματα που κερδίζει όπως θέλει αυτή. Δεν έχει καμία υποχρέωση να μοιραστεί τα χρήματά της με τον σύζυγό της ή με άλλα μέλη της οικογένειάς της, αν και μπορεί να επιλέξει να το κάνει από καλή θέληση. Για παράδειγμα, η Χαντίζα, η σύζυγος του Προφήτη Μωάμεθ, ήταν μια από τις πιο επιτυχημένες επιχειρηματίες της Μέκκας, και ξόδευε ελεύθερα από τον πλούτο της για να υποστηρίξει τον σύζυγό της και την υπόθεση του Ισλάμ.
Για να παντρευτεί, μια γυναίκα δικαιούται οικονομικό δώρο (προίκα) από τον σύζυγό της. Αυτό το γαμήλιο δώρο ανήκει νόμιμα μόνο σε αυτήν και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από κανέναν άλλο.
Σε περίπτωση διαζυγίου, έχει το δικαίωμα να κρατήσει ό, τι είχε πριν από το διαζύγιο και ό, τι προσωπικά κέρδισε μετά το γάμο. Ο σύζυγος δεν έχει κανένα απολύτως δικαίωμα σε οποιοδήποτε από τα υπάρχοντά της. Αυτό διασφαλίζει την οικονομική ασφάλεια και ανεξαρτησία μιας γυναίκας, επιτρέποντάς της να στηριχθεί σε περίπτωση διαζυγίου.
Γάμος
Στο Ισλάμ μια γυναίκα έχει το δικαίωμα να αποδεχθεί ή να απορρίψει προτάσεις γάμου και απαιτείται η έγκρισή της για την ολοκλήρωση του συμβολαίου του γάμου. Δεν μπορεί να αναγκαστεί να παντρευτεί κάποιον κατά της θέλησής της, και εάν αυτό συμβαίνει σε μερικά μέρη του ισλαμικού κόσμου γίνεται μόνο λόγω πολιτισμικών πεποιθήσεων (έθιμα), κάτι που είναι εντελώς αντίθετο με τους νόμους τουΙσλάμ. Με την ίδια αρχή, οι γυναίκες έχουν επίσης το δικαίωμα να ζητήσουν διαζύγιο εάν δεν είναι ικανοποιημένες με το γάμο τους.
Επίσης, το Ισλάμ ο γάμος βασίζεται στην αμοιβαία ειρηνική συνύπαρξη, αγάπη και συμπόνια. Ο Θεός λέει στο ιερό Του Βιβλίο: «Και από τα σημάδια (θαύματα) Μας είναι ότι δημιουργήσαμε για εσάς από τους εαυτούς σας συντρόφους (συζύγους), ώστε να μπορείτε να βρείτε γαλήνη σε αυτές. Επίσης, έβαλε ανάμεσα σας αγάπη και έλεος. Πράγματι σε όλα αυτά υπάρχουν σημάδια (διδάγματα) για τους ανθρώπους που σκέφτονται» (Κοράνι, 30:21). Επίσης, ο Προφήτης Μωάμεθ εκδήλωσε άψογο χαρακτήρα στις σχέσεις με την οικογένειά του και με άλλους στην ευρύτερη κοινότητα και είναι ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση για όλους τους ανθρώπους. Το παράδειγμά του στο να βοηθάει στο νοικοκυριό και να αντιμετωπίζει την οικογένειά του με συμπόνια και αγάπη είναι μια παράδοση που οι Μουσουλμάνοι προσπαθούν να εφαρμόσουν στην καθημερινή τους ζωή.
Ο Προφήτης αντιμετώπισε τις συζύγους του με τον απόλυτο σεβασμό και αγάπη και δεν ήταν ποτέ καταχρηστικός απέναντί τους. Σε μια από τις ρήσεις του λεει: «Οι καλύτεροι από εσάς είναι εκείνοι που είναι καλύτεροι στις συζύγους τους».
Αξιοπρέπεια και προστασία των γυναικών
Οποιαδήποτε μορφή συναισθηματικής, σωματικής ή ψυχολογικής κακοποίησης απαγορεύεται γενικά στο Ισλάμ και η ακατάλληλη μεταχείριση των γυναικών δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Πράγματι, δεν υπάρχει διδασκαλία στο Ισλάμ, όταν μελετάται στο σύνολο του, η οποία επιτρέπει κάποιο είδους ενδοοικογενειακής βίας. Το Ισλάμ απαγορεύει σαφώς οποιαδήποτε μορφή καταπίεσης ή κακοποίησης. Σύμφωνα με τη Δρ. Zainab Alwani, κορυφαία γυναίκα μουσουλμάνα λόγιος. “ Έχει τονιστεί αρκετές φορές ότι όποιος ασκεί άδικη εξουσία στο όνομα του Ισλάμ, το πράττει πραγματικά για να υπερασπιστεί τις δικές του πολιτιστικές πεποιθήσεις ή τα προσωπικά του συμφέροντα.
Όλη η δημιουργία του Θεού είναι αξιοπρεπής στο Ισλάμ και προστατεύεται από τον
ισλαμικό νόμο.
Σεμνότητα
Σε ένα περιβάλλον που δίνει έμφαση στη φυσική (σαρκική) φιγούρα μέσω των διαφόρων μέσων (ΜΜΕ) προβολής, οι γυναίκες έρχονται συνεχώς αντιμέτωπες με ένα ακατόρθωτο πρότυπο ομορφιάς (τύπου Barbie). Παρόλο που οι μουσουλμάνες κατατάσσονται ψευδώς ως καταπιεσμένες βάσει της σεμνής ενδυμασίας τους, στην πραγματικότητα αυτές είναι απαλλαγμένες από μια τέτοια αντικειμενοποίηση από την κοινωνία γύρω τους. Αυτή η μέτρια σεμνή ενδυμασία δίνει έμφαση στην προσωπικότητα και τον χαρακτήρα μιας γυναίκας περισσότερο από τη φυσική (σαρκική) εμφάνισή της και προάγει μια βαθύτερη εκτίμηση για το ποια είναι ως άτομο. Από αυτήν την άποψη, οι μουσουλμάνες ταυτίζονται με τη αγία Μαρία, τη μητέρα του Ιησού (ευλογία κι ειρήνη σ’ αυτήν), η οποία ήταν γνωστή για την ευσέβεια και τη σεμνότητά της.
Συμπερασματικά, το Ισλάμ έχει μια μεγάλη παράδοση στην προστασία των πολιτικών ελευθεριών των γυναικών βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του Κορανίου και της παράδοσης του Προφήτη. Οι γυναίκες έχουν ενισχυθεί με πολλά δικαιώματα και μέτρα προστασίας σύμφωνα με το Ισλαμικό Δίκαιο (Σαρία) αποκτώντας έτσι την αξιοπρέπεια που τους αξίζει στην κοινωνία.
